Hệ thống trường công lập đang phá hỏng và làm méo mó nền giáo dục.
.
Trường công được nhà nước ưu đãi vô cùng nhiều về vật chất và chính sách, thí dụ như về đất đai, cơ sở, và ngân sách hoạt động. Điều này gây ra ít nhất là ba hệ lụy lớn:
1,
Là cớ tạo ra tham nhũng và tiêu cực.
Nhà nước đầu tư từ tiền thuế của người dân, nhưng hiệu trưởng và Ban giám hiệu là người hưởng lợi nhiều nhất từ những khoản chạy trường, đấu thầu cung cấp đồng phục, thức ăn, dịch vụ cho trường. Người Việt Nam không ai lạ chuyện tốn hàng chục triệu đồng để chạy trường cho con. Hoặc phải mua đồng phục cho con bằng chất liệu vải dỏm nhưng giá tiền cao hơn quần áo thời trang bán ở shop.
Chuyện cô giáo Dung Nghệ An vừa rồi chẳng là cái gì nếu thanh tra chuyện thu chi ở các trường công trên cả nước.
2,
Trường công tước mất quyền tự do chọn trường của phụ huynh.
Trường công bóp nghẹt trường tư. Do yếu hơn về nhiều phương diện như cơ sở vật chất, ngân sách hoạt động, nên trường tư bắt buộc phải vận hành với mức học phí cao hơn. Nghĩa là có tình trạng cạnh tranh không công bằng giữa trường tư và trường công.
Một gia đình muốn gửi con đến trường tư, nhưng vì học phí cao quá nên họ không làm được. Đó là họ đã bị tước đi quyền chọn trường cho con. Tình trạng này là do chính nhà nước gây ra thông qua hệ thống trường công.
3,
Trường công gây ra bất bình đẳng xã hội và gia tăng khoảng cách giàu-nghèo.
Trường công với lợi thế của mình sẽ hớt số học sinh giỏi. Trong nền giáo dục VN, giỏi nghĩa là điểm số cao, là khả năng học thuộc lòng và lặp lại đúng ý thầy/cô. Các học sinh gia đình nghèo khó, không thể học thêm thường bị đì, và vì vậy điểm số không cao. Và hệ quả là các em bị chặn từ đầu vào.
Nhiều năm gần đây, các trường công chặn đầu vào bằng những chứng chỉ ngoại ngữ Cambridge, càng làm khó cho những học sinh nghèo. Hai rào chắn này mặc nhiên loại bỏ các em từ các gia đình khó khăn.
Vì những hệ lụy nói trên mà bên Mỹ có phong trào đấu tranh dành quyền tự do chọn trường cho con (freedom of school choice).
Giải pháp:
Nhà nước đầu tư ngân sách X đồng cho mỗi học sinh tại trường công, thì nên phát voucher trị giá X đồng cho tất cả học sinh. Gia đình các em có quyền tự do chọn trường cho con, dùng voucher này để đóng học phí, nếu vượt thì tự bù vô.
